ภาพประกอบที่ 1 เครื่องหมายการค้า Hello Tractor
ที่มา: hellotractor, 2025.
Hello Tractor เป็นกิจการที่จัดตั้งขึ้นในเดือนมิถุนายน ปี ค.ศ. 2014 เป็นผลงานจากการริเริ่มของ Jehiel Oliver ที่นำเอาความสามารถในการให้บริการของ ICT-Digital เข้ามารองรับกลไกการทำงานของ Application เพื่อให้บริการที่ไนจีเรียในรูปแบบเดียวกับการบริการของ Uber หรือ Bolt เพื่อบริการรถยนต์บ้านที่ยินดีให้บริการเป็นแท็กซี่ในสหรัฐอเมริกา Grab ที่ริเริ่มพัฒนาจากบริการของแท็กซี่ที่เป็นแท็กซี่คุณภาพและปลอดภัยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และ Didi ในจีน แต่บริการของ Hello Tractor ไม่ใช่บริการแท็กซี่เพื่อการเดินทาง แต่เป็น Tractor สำหรับเป็นเครื่องจักรกลการเกษตร (ลงทุนแมน, 2021) ทั้งนี้ก็เพราะว่า ไนจีเรียและแอฟริกามีความต้องการ Tractor เพิ่มเติมอีกมาก หากเปรียบเทียบกับภูมิภาคอื่น โดยค่าเฉลี่ยของการมีบริการ/การใช้งานของ Tractor ต่อพื้นที่ 100 ตารางกิโลเมตรของโลกมีค่าเฉลี่ยอยู่ 200 คัน แต่ที่แอฟริกาและไนจีเรีย มีเพียง 8 คัน และ 6.5 คัน ตามลำดับ ดังที่ปรากฎตามรูปที่ 4.10 ยิ่งไปกว่านั้น ภาคเกษตรของแอฟริกาและไนจีเรีย ยังเผชิญกับการแย่งชิงแรงงาน อันเนื่องมาจากการขยายตัวอย่างรวดเร็วของเมืองและแรงงานสูงวัย (Oliver, 2019)
ภาพประกอบที่ 2 การมีบริการของ Tractor ในไนจีเรียและแอฟริกาเปรียบเทียบกับพื้นที่ภูมิภาคอื่น
ที่มา: Oliver, 2019
Hello Tractor เป็นกิจการแบบบริษัท ให้บริการที่อิงการจัดการแก้ปัญหาการผลิตของระบบเศรษฐกิจอันเป็นรูปแบบของการประกอบการธุรกิจเพี่อสังคม (Social Entrepreneurship) ในขณะเดียวกันก็ได้รับการสนับสนุนทั้งจากภาครัฐ องค์กรระหว่างประเทศ และสร้างความร่วมมือแบบธุรกิจกับบริษัทเอกชนขนาดใหญ่ เช่น Olam, John Deere, HEIFER, Vodafone, Kubota และโครงการอาหารโลกภายใต้การสนับสนุนขององค์การสหประชาชาติ (World Food Program) กิจกรรมของบริษัท เริ่มต้นด้วยการจัดตั้งฝ่ายส่งเสริมธุรกิจ ที่มุ่งให้ความรู้และแนะนำให้เกษตรกรใช้งานระบบ Application สร้างระบบการติดตามการทำงานของเครื่องจักรกลผ่าน GPS ผลจากการใช้ Tractor ทำให้การผลิตของเกษตรกรมีประสิทธิภาพสูงกว่าเดิม 50% ประหยัดเวลาไปได้มากถึง 40 เท่าตัว (หากใช้แรงงานคน) (ลงทุนแมน, 2021: Tong, 2020)
ผลการสำรวจ ณ ปี ค.ศ. 2020 พบว่า ผลผลิตของเกษตรกรเพิ่มขึ้น 83% และมีรายได้เพิ่มขึ้น 73% มีเกษตรกรที่ได้ใช้เครื่องจักรกลเป็นครั้งแรกมากถึง 55% (Shrader, 2020) ประเด็นที่สำคัญของการบริการระบบการเรียกใช้บริการ Hello Tractor จึงไม่เป็นแต่เพียงปัจจัยที่นำไปสู่การเพิ่มความสามารถในการผลิตและสร้างรายได้เพิ่มขึ้น แต่เป็นกลไกที่ทำให้ “เกษตรกรรายย่อย” (Smallholder) ซึ่งมีจำนวน 500 ล้านครัวเรือน (World Bank, 2016) ได้มีโอกาสเข้าถึงเครื่องจักรกล และเทคโนโลยีเหล่านี้
จนถึงสิ้นปี ค.ศ.2021 Hello Tractor ได้ขยายบริการธุรกิจไปยัง 17 ประเทศ ทั้งในทวีปแอฟริกาและเอเชีย สร้างรายได้ให้กับเจ้าของแทรกเตอร์ที่เข้าร่วมโครงการ (ทั้งบริษัทและเกษตรกรเจ้าของรถ) 12,600 ล้านเหรียญสหรัฐ (Oliver, 2019) เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตของเกษตรกรไปมากกว่า 500,000 ราย มีการจ้างงาน ทั้งทางตรงและทางอ้อมมากกว่า 2 ล้านตำแหน่ง และช่วยผลิตอาหารให้กับชาวแอฟริกาไปแล้ว 37 ล้านเมตริกตัน และได้รับการคัดเลือกจากนิตยสารฟอร์จูนเป็นบริษัทเอกชนที่มีส่วนต่อการเปลี่ยนโลกในปี ค.ศ. 2021 เป็นกิจการในระบบทุนนิยมที่สร้างสรรค์เครื่องมือไปร่วมแก้ปัญหาของโลกที่ไม่เคยได้รับการแก้ไขมาก่อน หรือที่รู้จักกันในนาม Fortune’s Change the World List ลำดับที่ 3 (ลงทุนแมน, 2021; Fortune, 2021)
Lesson-learned
Hello Tractor เป็นตัวอย่างของความสำเร็จทางธุรกิจของธุรกิจแพลตฟอร์มที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของการให้บริการแอปพลิเคชันไปตามความพร้อม-ความสามารถของโครงสร้างพื้นฐานของบริการอินเตอร์เน็ตของประเทศ เป็นธุรกิจแพลตฟอร์มที่สร้างส่วนผสมระหว่าง (1) ผู้ให้บริการรถแทรกเตอร์ (2) ความต้องการและเชื่อมั่นต่อการใช้บริการของเกษตรกร (3) ดีลเลอร์ที่ทำหน้าที่สนับสนุนหลังการขายรถแทรกเตอร์ (4) ความพร้อมในการสนับสนุนของธุรกิจธนาคาร ประเด็นที่สำคัญไปกว่าความสำเร็จของธุรกิจแพลตฟอร์มโดยปกติ คือ Hello Tractor เป็นธุรกิจแพลตฟอร์มที่มุ่งต่อการแก้ปัญหาเกษตรกรรายย่อย (Smallholder agriculture) ผู้ซึ่งไม่มีความเหมาะสมที่จะลงทุนเพื่อการนี้ ไม่ว่าจะด้วยความยากจนเป็นพื้นฐานหรือเป็นการลงทุนที่ไม่คุ้มทุนก็ตาม ดังนั้น ผลิตภาพที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงของเกษตรกรของ 17 ประเทศ ทั้งในแอฟริกา และเอเชียต่างมีนัยสำคัญต่อโลกทุกมิติ ไม่ว่าจะเป็นผลผลิตที่เพิ่มขึ้น รายได้ครัวเรือนที่เพิ่มขึ้น เศรษฐกิจท้องถิ่นที่เพิ่มขึ้น และห่วงโซ่อาหารของโลกที่เพิ่มขึ้น ดังนั้น Hello Tractor จึงเป็นตัวอย่างที่เหมาะสมต่อการอธิบายถึงนวัตกรรมสังคมที่เป็นเรื่องของธุรกิจดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (Social innovation as a digital business for economies and societies)
การนำเอาเทคโนโลยีจากกำลังการผลิตของ Tractor และการบริการโดยแอปพลิเคชัน ไปทำให้เกษตรกรรายย่อยได้มีโอกาสพัฒนาผลิตภาพในระบบการผลิต ถือได้ว่า เทคโนโลยีและนวัตกรรมของ Hello Tractor ได้สร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ (System Transformation) ให้กับการจัดการเกษตรกรรม และห่วงโซ่อาหารโลก ไม่ใช่เพียงแค่การซื้อขายรถแทรกเตอร์อันเป็นกิจการปกติทั่วไป
เรียบเรียงโดย
ดร.สุนทร คุณชัยมัง
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนานวัตกรรมสังคม วิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต
พฤษภาคม 2568
Reference
ลงทุนแมน. (December 17, 2021). กรณีศึกษา Hello Tractor แอปยืมรถแทรกเตอร์จากทวีปแอฟริกา. https://www.longtunman.com/34682
Fortune. (October 11, 2021). Change the World Hello Tractor. https://fortune.com/videos/watch/change-the-world-2021%3A-hello-tractor/...
Hellotractor. (2025). Our Company. https://hellotractor.com/
Oliver, J. (2019). Hello Tractor, Knowledge & Innovation Conference, Technology Solutions for Tractor Contractors and Farmers. https://thedocs.worldbank.org/en/doc/409371556637599751-0090022019/origi...
Shrader, L. (2020). Hello Tractor Farmer Insights. AgriFin Impact Series. https://www.mercycorpsagrifin.org/wp-content/uploads/2020/12/60dB-Lean-D...
Tong, K. (May 5, 2020). Hello Tractor: Innovating in the Agri-Sharing Economy, The Internet of Things for Smallholder Farmers. https://wfpinnovation.medium.com/hello-tractor-innovating-in-the-agri-sh...
World Bank. (February 25, 2016). A Year in the Lives of Smallholder Farmers. https://www.worldbank.org/en/news/feature/2016/02/25/a-year-in-the-lives...
