คำ แนวคิด และความหมายของกิจการเพื่อสังคม
ดร.สุนทร คุณชัยมัง
Image Plus Communication
[3]
วิสาหกิจชุมชน (Community Enterprise)
ในระยะ 15 ปีนี้ คำว่าวิสาหกิจชุมชน เป็นคำที่มีการใช้กันบ่อยมากขึ้นในสังคมไทย คำๆ นี้ ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน พ.ศ. 2548 นิยามไว้ว่า เป็นกิจการของชุมชนที่เกี่ยวกับการผลิตสินค้า การให้บริการ หรือการอื่นๆ ที่ดำเนินการโดยคณะบุคคลที่มีความผูกพัน มีวิถีชีวิตร่วมกันและรวมตัวกันประกอบกิจการดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นนิติบุคคลในรูปแบบใดหรือไม่เป็นนิติบุคคล เพื่อสร้างรายได้และการพึ่งพาตนเองของครอบครัว ชุมชนและระหว่างชุมชน โดยที่กฎหมายฉบับนี้ เป็นกฎหมายเพื่อการส่งเสริม มีคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน และมีคณะกรรมการระดับจังหวัดเรียกว่า คณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนกรุงเทพมหานครและคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนจังหวัด
วิสาหกิจชุมชนที่จะขอรับการสนับสนุนตามกฎหมายนี้ จะต้องขึ้นทะเบียนกับกรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แต่โดยทั่วไปจะมีวิสาหกิจของชุมชนอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งอาจจะมีคุณสมบัติครบถ้วนตามนิยามข้างต้น แต่ไม่ขอยื่นจดทะเบียน ก็อาจจะเรียกตัวเองว่าเป็นวิสาหกิจชุมชนด้วยเช่นกัน
ลักษณะของคำว่าวิสาหกิจชุมชนข้างต้น (1) ไม่นับรวมการประกอบการของผู้ประกอบการแบบวิสาหกิจครัวเรือน แบบเถ้าแก่ (2) มีกรอบของความหมายที่ด้านหนึ่งนับรวมเอาความเป็นสหกรณ์ - เป็นนิติบุคคล อีกด้านหนึ่ง ก็เปิดกว้างสำหรับการจัดการองค์กรของชุมชนที่คล่องตัวมากกกว่าสหกรณ์ คือ ไม่เป็นนิติบุคคล
ก็ได้ (3) ตามนิยามข้างต้น เปิดกว้างสำหรับกิจการขนาดย่อม (แบบเล็กมาก) ที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ชุมชน แต่จะต้องจัดตั้งขึ้นโดยคณะบุคคลของชุมชนและมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างรายได้และการพึ่งพาตนเองของครอบครัว ชุมชนและระหว่างชุมชน
อนึ่ง เมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2561 คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติในหลักการร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน (ฉบับที่ ....) พ.ศ...... ตามข้อเสนอของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยจะมีการปรับปรุงลักษณะขององค์กรของวิสาหกิจชุมชนให้เป็น “วิสาหกิจชุมชนนิติบุคคล” ปรับปรุงคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนโดยเพิ่มรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม และผู้อำนวยการสำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ปรับปรุงการดำเนินงานของกองทุนเพื่อพัฒนากิจการวิสาหกิจชุมชน โดยให้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ธนาคารออมสิน กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ กองทุนหมู่บ้าน และกองทุนชุมชนเมือง จัดให้มีมาตรการส่งเสริมและสนับสนุนด้านเงินทุนแก่กิจการวิสาหกิจชุมชน และให้สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมจัดให้มีมาตรการ แผน โครงการ และงบประมาณเพื่อสนับสนุนกิจการวิสาหกิจชุมชน ปัจจุบันกฎหมายนี้อยู่ในขั้นตอนการพิจารณาของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
...............................
